Rola poradnictwa genetycznego w cukrzycy monogenowej GCK MODY

Wstęp. Badania genetyczne w rodzinie, w której występuje cukrzyca monogenowa GCK MODY, mają z założenia charakter prognostyczny, diagnostyczny oraz prewencyjny. Testy prognostyczne odnoszą się do osób, które w chwili badania są zdrowe, ale ze względu na autosomalny dominujący sposób dziedziczenia objęte są dużym ryzykiem zachorowania. Badania diagnostyczne odnoszą się do członków rodziny, którzy mają wcześniej postawione rozpoznanie cukrzycy lub zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Rola prewencyjna w przypadku rodzin, w których przeprowadzone zostały badania genetyczne, polega na uświadomieniu, w jakich sytuacjach dochodzić może do zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Cel pracy. Wykrycie nosicieli mutacji wśród członków rodziny pacjentów z GCK MODY i określenie znaczenia klinicznego wyniku badania genetycznego. Materiał i metodyka. Badana grupa obejmowała rodziny 27 pacjentów z cukrzycą GCK MODY (39 <75%> rodziców oraz 19 <73,08%> rodzeństwa) pozostających pod opieką diabetologiczną w Oddziale Pediatrii, Endokrynologii i Diabetologii Dziecięcej z Pododdziałem Diabetologii Dziecięcej oraz Poradni Diabetologicznej GCZD w Katowicach w latach 2007–2012. U członków rodziny pacjenta z rozpoznaną cukrzycą typu GCK MODY pobrano próbkę krwi celem wykonania badań genetycznych i biochemicznych. Wyniki. W wyniku przeprowadzonej diagnostyki genetycznej cukrzycę GCK MODY zdiagnozowano u 14 (63,64%) matek, u 6 (35,29%) ojców oraz u 7 (36,84%) rodzeństwa. Badania genetyczne przyczyniły się do wykrycia 7 (26,92%) bezobjawowych nosicieli mutacji w genie GCK wśród rodziców oraz 3 (15,79%) u rodzeństwa, deklarujących brak zaburzeń ze strony gospodarki węglowodanowej (u tych członków rodzin przed badaniami genetycznymi nie zaistniały wskazania do przeprowadzenia testów OGTT; zostały one wykonane po uzyskaniu pozytywnych wyników badań genetycznych). Wnioski. Podsumowując, w każdym przypadku identyfikacji mutacji, która jest przyczyną cukrzycy monogenowej, istnieje potencjalnie sens wykonania badań genetycznych u innych członków rodziny (43,52). Wiedza na temat statusu genetycznego może pozwolić chorym członkom rodziny na zweryfikowanie rozpoznania, bezobjawowych nosicieli mutacji pozwoli objąć wczesną obserwacją kliniczną, a w rezultacie w każdym z tych przypadków daje szansę na prowadzenie postępowania diagnostyczno-terapeutycznego zgodnego z bieżącym stanem wiedzy.

Introduction. Genetic testing in families with monogenic GCK MODY has predictive, diagnostic, and preventive utility. Predictive tests relate to people who have no features of the disorder themselves at the time of testing. Diagnostic tests relate to family members who have been previously diagnosed with diabetes mellitus or glucose metabolism disturbances. The preventive value of genetic testing for families is to raise awareness of the circumstances leading to glucose metabolism disorders. Aim. The detection of mutation carriers among family members of patients with GCK MODY and the determination of the clinical significance of the genetic test result. Methods. The study group included 27 families of adolescent patients with GCK MODY (39 (75%) of parents and 19 (73.08%) of siblings) monitored in the Department of Pediatrics, Endocrinology and Diabetes and in the Diabetes Clinic of John Paul II Upper Silesian Child Health Centre in Katowice in the years 2007-2012. Subjects underwent a blood sample drawing for genetic and biochemical testing. Results. Through the genetic diagnostics we diagnosed GCK MODY in 14 (63.64%) mothers, 6 (35.29%) fathers and in 7 (36,84%) siblings. Genetic testing has contributed to the detection of 7 (26.92%) asymptomatic carriers of GCK gene mutation among parents and 3 (15,79%) asymptomatic carriers among siblings declaring no carbohydrate metabolism disturbances (before genetic testing there were no indications suggesting carbohydrate metabolism disturbances; OGTT were performed after positive genetic testing). Conclusions. Each case of mutation detection, which is the cause of monogenic diabetes in a patient, justifies the genetic testing in other members of his/her family. Awareness of the genetic status may allow sick family member to confirm the diagnosis, while asymptomatic mutation carriers could benefit from an early clinical observation. Consequently, in each case it gives an opportunity to take diagnostic and therapeutic measures in accordance with the current state of knowledge.