Pomiar wskaźnika kostka–ramię i dystansu chromania u chorych z miażdżycowym niedokrwieniem kończyn dolnych – zadanie nie tylko dla pielęgniarki chirurgicznej

Wstęp : Miażdżycowe niedokrwienie kończyn dolnych (MNKD) objawia się często typowym chromaniem przestankowym. Chromanie przestankowe to spowodowany wysiłkiem ból mięśni kończyn dolnych będący wynikiem ich niedokrwienia. Możliwości funkcjonalne chorych określa maksymalny dystans chromania i bezbólowy dystans marszu. Dystans chromania wynoszący 100 m i krótszy oraz znaczne niedokrwienie potwierdzone pomiarem wskaźnika kostka–ramię (WKR) wstępnie kwalifikuje chorego do leczenia inwazyjnego. Ocena tych parametrów może być wykonana przez przeszkolone pielęgniarki.

Cel pracy : Upowszechnienie wykonywania pomiarów WKR i dystansu chromania u chorych z MNKD przez pielęgniarkę oraz popularyzacja wiedzy na ten temat.

Materiał i metody: Badaniami objęto 45 chorych ze zmianami miażdżycowymi tętnic kończyn dolnych powodujących chromanie przestankowe, których pytano o maksymalny dystans, jaki są w stanie pokonać. U tych chorych testem marszowym zweryfikowano deklarowany maksymalny dystans chromania. Badaniami objęto również 44 pielęgniarki pracujące w różnych specjalnościach klinicznych i 12 lekarzy rodzinnych, których zapytano o umiejętność wykonywania pomiaru WKR i jego interpretację.

Wyniki : Trzydziestu ośmiu chorych z MNKD (85%) nie podało rzeczywistego maksymalnego dystansu marszu – zaniżyło faktyczny dystans, który pokonują. Grupa 42 pielęgniarek i 11 lekarzy rodzinnych (n = 53, 94%) nie znała metody badania WKR.

Wnioski :

1. Wartość deklarowanego przez chorego maksymalnego dystansu chromania należy obiektywnie zweryfikować, np. prostym marszowym testem korytarzowym.

2. Konsensus TASC II zaleca, aby badanie przesiewowe metodą pomiaru WKR obejmowało wszystkich chorych z objawami wysiłkowego bólu kończyn, wszystkich chorych w wieku 50–69 lat z cukrzycą i paleniem tytoniu w wywiadzie oraz chorych powyżej 70. roku życia. Zalecenie to wymaga upowszechnienia pomiaru WKR, np. poprzez prowadzenie szerokiej akcji popularyzatorskiej zarówno wśród lekarzy rodzinnych, jak i wśród pielęgniarek czy fizjoterapeutów, ponieważ zmiany miażdżycowe wykazane pomiarem WKR wskazują na zagrożenie powikłaniami sercowymi i mózgowymi.

Background: Claudication, the common regional manifestation of peripheral arterial occlusive disease (PAOD), is usually described as an ischaemic pain of lower limb muscles during walking. Functional ability in patients with claudication is decreased because of limited pain free and maximal walking distance. Walking distance of 100 m or less is usually the indication for surgical treatment. The assessment of walking distance as well as ankle-brachial index (ABI) may be successfully performed by the trained nurse.

Aim of the study : The aim of this study was to popularize the measurement of ABI and walking distance, performed by the nurses, in PAOD patients.

Material and methods : Forty five patients with PAOD were assessed. The measurement of maximal walking distance was performed in each patients to verified patient’s self reported walking data. Additionally 44 nurses of various specialities and 12 physicians were asked if they there familiar with ABI measurement.

Results :Thirty eight patients (85%) with PAOD reported lower maximal claudication distance then measured by walking test. The group of 42 nurses and 11 physicians (n = 53, 94%) were not familiar with ABI measurement.

Conclusions :

1. The value of patient’s self-reported walking distance should be verified objectively eg. during corridor walking test.

2. TASC II recommends that ABI measurement should be performed in every patient with claudication, every patient 50-69 years old with diabetes and smoking history, and every patient in the age of 70 or older. Therefore this recommendation ought to be considered in every nurse, physiotherapist and physician’s practice. It also should be emphasized, especially in primary health care professionals’ group, that the presence of atherosclerosis in lower limbs may indicate the risk of cerebral and cardiac events.